Dean hurries past the Phoenix Theatre, dodges a blind man in dark glasses, steps onto Charing Cross Road to overtake a slow-moving woman and pram, leaps a grimy puddle, and swerves into Denmark Street where he skids on a sheet of black ice. His feet fly up. He’s in the air long enough to see the gutter and sky swap places and to think, This’ll bloody hurt, before the pavement slams his ribs, kneecap, and ankle. It bloody hurts. Nobody stops to help him up. Bloody London. A bewhiskered stockbroker type in a bowler hat smirks at the long-haired lout’s misfortune and is gone. Dean gets to his feet, gingerly, ignoring the throbs of pain, praying that nothing’s broken. Mr Craxi doesn’t do sick pay. His wrists and hands are working, at least. The money. He checks that his bankbook with its precious cargo of ten five-pound notes is safe in his coat pocket. All’s well. He hobbles along. He recognizes Rick ‘One Take’ Wakeman in the window of the Gioconda café across the street. Dean wishes he could join Rick for a cuppa, a smoke, and a chat about session work, but Friday morning is rent-paying morning, and Mrs Nevitt is waiting in her parlour like a giant spider. Dean’s cutting it fine this week, even by his standards. Ray’s bank order only arrived yesterday, and the queue to cash it just now took forty minutes, so he pushes on, past Lynch & Lupton’s Music Publishers, where Mr Lynch told Dean all his songs were shit, except the few that were drivel. Past Alf Cummings Music Management, where Alf Cummings put his podgy hand on Dean’s inner thigh and murmured, ‘We both know what I can do for you, you beautiful bastard; the question is, what will you do for me?,’ and past Fungus Hut Studios, where Dean was due to record a demo with Battleship Potemkin before the band booted him out.

© Sceptre / Hodder & Stoughton, 2020.

Dean en Griff spelen in een bandje dat bijeengehouden wordt door ruzies en onenigheid. Elf zingt folkmuziek met een vriend-minnaar die haar liever kwijt dan rijk is. Jasper is een fabelachtige gitarist die zijn muziek in zijn huidige band niet kwijt kan. Bij de vier is het armoede, verdriet en ontevredenheid troef.
En dan is daar Levon: de slimme Canadese manager die Britse bands in Londen wil ontdekken en contracteren. Levon blijkt een betrouwbare kerel: hij zorgt voor optredens, voor advertenties en voor een aantal opnamen. Vanaf dat moment lijkt alles goed te gaan.
Het is de tijd van een explosie van muzikale talenten in Londen: The British Invasion is ook succesvol op The Continent en in de USA. Wie iets presteert en wie geluk heeft kan het maken.
Toch worden de leden van de nieuwe band Utopia Avenue achtervolgd door geesten uit het verleden (soms inderdaad letterlijk door geesten), zelfs wanneer het succes lokt. Dean denkt aan zijn afwezige, drankzuchtige en gewelddadige vader, Griff keert met zijn broer even terug naar zijn geboortestad Hull, Elf krijgt onverwacht bezoek van haar ontrouwe, maar publiciteitsgeile vriendje en Jasper de Zoet hoort nog altijd een geluid – ‘Knock Knock’ klopt al jaren binnen in hem: en Knock Knock wil iets van Jasper …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

David Mitchell

Jaar van uitgave:

2020

Aantal pagina's:

561

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1960-1970

Plaats van handeling:

UK (Londen) en USA (New York City)

Bijzonderheden:

Een roman in 7 delen – 6 grammofoonplaat-kanten (Side One en Side Two), gevolgd door een epiloog.
In het Nederlands heet de roman eveneens ‘Utopia Avenue’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De roman ‘Utopia Avenue’ vertelt een verhaal over popmuziek: de kunstuiting die in de jaren zestig in Groot-Brittannië een enorme vlucht nam. Artiesten en groepen namen covers en later eigen nummers op, grammofoonplaten (singles, EP’s en LP’s) werden in oplagen van vaak miljoenen over de hele wereld verkocht en de invloed van artiesten uit die tijd is nog altijd te merken in de (pop)muziek van vandaag de dag.
De band uit 1967 die hier een hoofdrol speelt, ‘Utopia Avenue’, heeft overigens nooit bestaan.

WAT MOET JE WETEN?

Voor het waarderen van ‘Utopia Avenue’ moet je beseffen dat niet alleen de musici succes hadden en in sommige gevallen veel geld verdienden: managers, begeleidend personeel en allerlei randfiguren verdienden soms een dik belegde boterham met de muziek van de enthousiaste jonge musici die zich minder voor het geld interesseerden.
Verder is het interessant om te lezen wat de muzikale achtergrond van de bandleden was: de zangeres komt uit de (traditionele) folkmuziek (een muzikant met een gitaar die bestaande of nieuwe volksliedjes ging uitvoeren, een soort Joan Baez), de drummer bewondert de jazztraditie van de jaren vijftig (Miles Davis, Thelonious Monk, John Coltrane), de bassist is een blues- en R&B-adept (een bewonderaar en navolger van de Afro-Amerikaanse blues, work songs, gospels) en de gitarist, tenslotte, is een Nederlands-Britse virtuoos die alles uit zijn tijd kan naspelen.

DE TAAL

De woorden en de zinnen in ‘Utopia Avenue’ zijn van een pittig niveau. Opvallend is dat de verschillende bandleden hun eigen jargon (en vaak accent) hebben: een keurige jonge vrouw (Elf), een in zichzelf gekeerde en getroebleerde literatuurkenner (Jasper), een volkse jongen uit een stadje in de buurt van Londen (Dean) en een ruwe bolster uit het noorden van Groot-Brittannië (Griff). Die verschillende achtergronden zijn terug te vinden in hun taalgebruik.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte. Er zijn veel dialogen.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is ‘Utopia Avenue’ zeker toegankelijk. Het taalgebruik is over het algemeen netjes, Mr Mitchell gebruikt een zeer grote woordenschat en er is veel te leren wat taal betreft.
Het verhaal is interessant en het geeft een goed tijdsbeeld van de jaren zestig van de vorige eeuw in de UK. Het was een tijd van nieuwe en interessante subculturen (waarbij in deze roman de popmuziek centraal staat).
Op basis van deze eigenschappen is ‘Utopia Avenue’ een boek met een literair niveau C 5c en een taal-(ERK-)niveau C1.

Schrijfstijl:

Zoals heel vaak in de boeken van David Mitchell, zijn er verwijzingen naar vorige romans van de schrijver. Dat is ook met ‘Utopia Avenue’ het geval. Zo verwijst de naam van de gitarist (De Zoet) naar The Thousand Autumns of Jacob de Zoet evenals de naam van een arts (Marinus); de manager Levon Frankland is een karakter in The Bone Clocks, de Amerikaanse journalist Luisa Rey komt voor in Cloud Atlas.

Actie:

De roman ‘Utopia Avenue’ bevat een verhaal met veel actie. Die actie bestaat uit de gebeurtenissen die de leden van de nieuwe band Utopia Avenue meemaken.

Tijd:

‘Utopia Avenue’ speelt zich af in de jaren 1960-1970. Het zijn de befaamde sixties van de vorige eeuw: de tijd van seks, drugs en rock ‘n ‘ roll – en vooral van vernieuwende popmuziek. Het waren de jaren waarin bands als The Beatles, The Rolling Stones, The Who, The Kinks, The Animals, Procol Harum en honderden andere bands in the UK hun successen opnamen: meestal zelfgeschreven nummers die hits werden in het Verenigd Koninkrijk, op het vasteland van Europa en in de USA (daar vaak ‘The British Invasion’ genoemd).
Overigens was Utopia Avenue geen bestaande band in die tijd …

Plaats:

De setting van ‘Utopia Avenue’ is voornamelijk de Britse hoofdstad Londen. Utopia Avenue geeft later concerten op The Continent (Nederland, Italië) en in de USA (New York City, San Francisco en Los Angeles).

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Utopia Avenue’: hoe zal het gaan met de band Utopia Avenue en met de vier leden van die band?

Verteller:

De roman ‘Utopia Avenue’ heeft een auctoriale verteller.

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Utopia Avenue’ zijn de leden van de band met dezelfde naam (en hun manager):
• Dean Moss (eigenlijk: Dean Moffat): de 23-jarige bassist. Dean is een arme jongen, afkomstig uit Gravesend, die van kamer naar kamer gaat, waarbij pech hem lijkt te achtervolgen. Hij speelde een tijdje samen met Griff voordat hij bij Utopia Avenue ging spelen. De muziekstijl die hij het best beheerst is blues en R&B (waarbij moet worden gezegd dat Rhythm & Blues in de jaren zestig van de vorige eeuw een mildere bluesmuziek was zoals deze door – vaak Britse bands – werd gespeeld (The Rolling Stones, The Animals). Dean heeft geen contact meer met zijn vader die nog in Gravesend woont;
• Elf Holloway (eigenlijk: Elizabeth Frances Holloway): de zangeres. Elf is eigenlijk een folkzangeres: ze speelt piano en gitaar als een soort Sandy Denny (die overigens in het boek haar vriendin is). Elf is een keurige jongedame uit een net gezin met twee zussen. Haar vriend is er kortgeleden vandoor gegaan en snel daarna werd ze gevraagd om te komen zingen en spelen in de nieuw op te richten band Utopia Avenue;
• Jasper de Zoet: de sologitarist. De familie van vaders kant van Jasper komt uit Nederland, uit Domburg in Zeeland. Hij is een directe afstammeling van Jacob de Zoet (die we nog kunnen kennen uit The Thousand Autumns of Jacob de Zoet), zijn familie woont tegenwoordig voornamelijk in Middelburg en zijn vader is rijk geworden als reder. Jasper spreekt perfect Engels: hij ging naar een sjieke kostschool in Ely. Wel heeft hij voor de andere bandleden een onbekend verleden: hij werd een tijdlang verpleegd in een psychiatrische inrichting, waar hij niets over kwijt wil. Jasper is een geniale gitarist die vaak wordt vergeleken met zijn tijdgenoten Eric Clapton en Jimi Hendrix;
• Griff Griffin (eigenlijk: Peter Griffin): de drummer. Griff is afkomstig uit het noorden van de UK (Hull). Hij is een ruwe bolster blanke pit, een drummer die goed thuis is in de jazzmuziek en de bijbehorende ritmes. Hij spreekt weinig over zijn ouders en broer, maar hij is wel zeer gehecht aan zijn familie;
• Levon Frankland: een Canadese manager die alle vertrouwen heeft in de bandleden van de nieuw op te richten Utopia Avenue. Levon is naar Engeland verhuisd om daar nieuw talent te ontdekken, maar het was ook een soort vlucht voor zijn Canadese familie.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Utopia Avenue’ zijn:
Uit de (vroegere) wereld van Dean Moss:
• Mr Craxi: het Italiaanse café-restaurant waar Dean kort werkt (‘Etna’), samen met de serveersters Sharon en Pru;
• Mrs Nevitt: de hospita van Dean, een kwaadaardige, op geld beluste tante;
• Ray Moffat: de broer van Dean, getrouwd met Shirl;
• Bill en Nan Moss: de oom en tante van Dean, een vriendelijk echtpaar bij wie Dean langere tijd in huis woont;
• Kenny Yearwood, Stuart Kidd, Shanks, Rod Dempsey, Floss: vroegere vrienden van Dean;
• Aun Marge en Aunt Dodd: tantes van Dean;
• Harry Moffat: de vader van Dean, een keiharde, drankzuchtige bruut;
• Vriendinnen van Dean: Jude (een kapster uit Brighton), Amy Boxer (journalist van het popblad ‘Melody Maker’), Lara Veroner Gubitosi, Amanda Craddock.
Uit de (vroegere) wereld van Elf Holloway:
• Bruce Fletcher: een Australische zanger-gitarist, een tijdlang de vaste partner (in de liefde en in de muziek) van Elf;
• Mr Clive Holloway: de vader van Elf, een bankdirecteur;
• Miranda Holloway: de moeder van Elf;
• Imogen Holloway: de oudste zus van Elf, verloofd met Lawrence Sinclair. Een jonge vrouw die hoopt op huisje-boompje-beestje;
• Bea Holloway: de jongste zus van Elf. Een knappe meid die na haar eindexamen naar de toneelacademie wil gaan;
• Mr Ron en Mrs Sinclair: de ouders van Lawrence;
• Don en Brenda Glossog: vrienden van de Holloways;
• Angus Kirk: een Schotse vriend van Elf die in een bioscoop werkt;
• Bernie Dee: een vriendin van Imogen;
• Luisa Rey: een journalist en vriendin van Elf.
Uit de (vroegere) wereld van Jasper de Zoet:
• Mecca (eigenlijk: Mechthild) Rohmer: een vriendin van Jasper, een Duitse fotografe;
• Heinz Formaggio: een vroegere schoolvriend van Jasper uit Ely;
• Grootvader Wim de Zoet: de opa uit Domburg die Jasper door dik en dun steunt;
• Guus de Zoet en Maarten: de vader en halfbroer van Jasper;
• Docenten en anderen uit Ely: Mr Humphries, Matron, Dr Bell (arts);
• Uit Amsterdam: Sam Verwey (muzikant), ‘Big Smiler’, ‘Mr Toad’, ‘The Queen’, Thijs Ogtrot, ‘Backslapper’, Miss Rorschach (een feestvierder), Dr Ignaz Galavazi (gepensioneerd psychiater), Trix van Laak (oud-docent);
• Enonomoto: een geest van eeuwen geleden die in Japan woonde.
Uit de (vroegere) wereld van Griff Griffin:
• Venus en Mary: twee vriendinnen die de band zeer bewonderen;
• Steve Griffin: de broer van Griff. Griff en hij zijn hecht met elkaar. Steve is getrouwd en hij woont nog in Hull;
• Mr en Mrs Griffin: de ouders van Griff. Mr Griffin is zeer trots op zijn muzikale zoon.
Anderen:
• Mr Lynch, Al Cummings, Oscar Morton Nobby, Pavel, Bethany Drew, Gaz, Jude, Howie Stoker, Deirdre, Peter Pope, Clive, Günther Marx, Victor French, Nigel Horner, Pavel Z, managers en andere mensen uit de muziekwereld; filmregisseur Anthony Hershey en zijn vrouw, de actrice Tiffany Seabrook en hun zoontje Crispin, Stanley Bard (hotelmanager), Max Mulholland (producer), Randy Thorn (TV presentator), Doug Weston, Jeb Malone, Ted Silver (advocaat), Bugbear, Bill Quarry, de 10-jarige Bolivar en zijn ouders Ben en Dee-Dee Olins, de Indiaanse bodyguard Chayton;
• Wotsit, Aphra Booth, Vanessa, Mick Farren: vrienden van Bruce;
• Vrienden en kennissen van Francis Bacon: Muriel Belcher, Gerald, Lucian, George the Cockney, Jerome Blissett, The Satyr;
• In Rome: Captain Ferlinghetti, Guardia di Finanza, Enzo Endrizzi (organisator), Morton Symonds (consulaatmedewerker);
• Dr Yu Leon Marinus: een arts (en eeuwenoude ‘horologist’) en zijn compagnon Esther Little.

Website:

https://www.theguardian.com/books/2020/jul/10/utopia-avenue-by-david-mitchell-review-a-musical-journey

Film:

De roman ‘Utopia Avenue’ is niet verfilmd.

Overig:

De roman ‘Utopia Avenue’ verwijst, ondanks het fictionele van de roman, regelmatig naar bestaande bands, artiesten en muziek uit de jaren zestig van de vorige eeuw.
(Overleden) Artiesten uit de jaren zestig van de vorige eeuw met wie de leden van Utopia Avenue in de loop der jaren contact hebben: Sandy Denny (uit de band Fairport Convention), Nina Simone, David Bowie, Little Richard, Big Bill Broonzy, Marc Bolan (Band: T.Rex), Alan Ginsberg (Amerikaanse dichter), Brian Jones (Rolling Stones), Steve Marriott (Small Faces), Jimmy Savile (DJ van de BBC), Francis Bacon (schilder), Gene Clark (The Byrds), Syd Barrett (Pink Floyd), Leonard Cohen, Janis Joplin, Frank Zappa, Jerry Garcia en vele anderen.
De roman heeft verwijzingen naar eerdere romans van David Mitchell: een Engelse componist schreef ‘The Cloud Atlas Sextet’ in België (Cloud Atlas), er wordt gesproken over een entiteit die van Jasper bezit heeft genomen (Ghostwritten); een arts, Marinus, wordt genoemd, evenals een kwaadaardige Japanse heerser Enomoto (zie The Thousands Autumns of Jacob de Zoet).

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over David Mitchell.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• White Bicycles van Joe Boyd
• Juliet, Naked van Nick Hornby
• Chronicles: Volume One van Bob Dylan

Citaat:

Words emerge from memory-hiss. ‘Utopia Avenue.’
Dean makes a face. ‘Utopia Avenue?’
‘Utopia’ means ‘no place’. An avenue is a place. So is music. When we’re playing well, I’m here, but elsewhere, too. That’s the paradox. Utopia is unattainable. Avenues are everywhere.’ (pp.59-60)

Vragen over het boek:

1. Leg uit hoe de relatie is tussen Dean en zijn vader Harry.
2. Hoe ervaren de ouders en de zussen van Elf de carrière van hun zus?
3. Waarom is de relatie tussen Levon en zijn familie nogal stroef?
4. Welke ‘geesten’ kwellen Jasper en hoe komt dat volgens jou?