When I was A child and was being fractious and contrary and generally behaving badly, my mother used to rebuke me by saying: 'One day someone will come and kill me and then you'll be sorry'; or, 'They'll appear out of the blue and whisk me away – how would you like that?'; or, 'You'll wake up one morning and I'll be gone. Disappeared. You wait and see.'
It's curious, but you don't think seriously about these remarks when you're young. But now – as I look back on the events of that interminable hot summer of 1976, that summer when England reeled, gasping for breath, pole-axed by the unending heat – now I know what my mother was talking about: I understand that bitter dark current of fear that flowed beneath the placid surface of her ordinary life – how it had never left her even after years of peaceful, unexceptionable living. I now realise she was always frightened that someone was going to come and kill her. And she had good reason.
It all started, I remember, in early June. I can't recall the exact day – a Saturday, most likely, because Jochen wasn't at his nursery school – and we both drove over to Middle Ashton as usual. We took the main road out of Oxford to Stratford and then turned off it at Chipping Norton, heading for Evesham, and then we turned off again and again, as if we were following a descending scale of road types; trunk road, road, B-road, minor road, until we found ourselves on the metalled cart track that led through the dense and venerable beech wood down to the narrow valley that contained the tiny village of Middle Ashton. It was a journey I made at least twice a week and each time I did so I felt I was being led into the lost heart of England – a green, forgotten, inverse Shangri-La where everything became older, mouldier and more decrepit.

© Bloomsbury Publishing Plc, 2006/2012.

Ruth woont met haar zoontje Jochen in Oxford waar zij privélessen geeft aan buitenlandse studenten en waar ze zo nu en dan probeert haar proefschrift te schrijven. Haar leven verloopt rustig: ze heeft geen man, maar wel veel vrienden en kennissen. Twee maal wekelijks bezoekt zij haar moeder, een weduwe die in een dorp in de buurt woont.
Ook die moeder lijkt een kalm en bezadigd leven te hebben. Maar dat is maar schijn, ontdekt Ruth op een dag. Haar moeder is bang om gedood te worden, door iemand van een geheime dienst …
Via een dagboek van haar moeder dat Ruth in hoofdstukken van haar krijgt leert ze voor het eerst echt haar moeder kennen. Die moeder heette ooit Eva Delectorskaya, een dochter van een Russische vader en een Engelse moeder die in Moskou geboren werd. Ze woonde in 1938 in Parijs totdat haar broer vermoord werd. Hij bleek een geheim agent te zijn voor een Britse geheime dienst.
En wanneer Eva onder een andere naam het spionneerwerk van haar broer overneemt gaat ze vanaf dat moment aan het werk op veel plaatsen in de westerse wereld: in Europa, in Noord-Amerika. En dat werk wordt hoe langer hoe gevaarlijker …

ERK Niveau:

C1

Schrijver:

William Boyd

Jaar van uitgave:

2006

Aantal pagina's:

325

Tijd waarin het verhaal zich afspeelt:

1935-1980

Plaats van handeling:

GB, USA, meerdere plaatsen

Bijzonderheden:

Een roman in veel getitelde hoofdstukken. De helft van de hoofdstukken betreft een soort dagboek: ‘The Story of Delectorskaya’.
In het Nederlands heet de roman ‘Rusteloos’.

IS HET BOEK VOOR JOU INTERESSANT?

De thriller ‘Restless’ bevat een verhaal dat een belangrijke periode uit de (Britse) geschiedenis beschrijft: de (aanloop naar de) Tweede Wereldoorlog en de verwarrende politieke samenwerkingen en samenzweringen die daaruit voortkwamen. Dit alles wordt verteld door een dochter die het jaren later vrij neutraal bekijkt en een moeder die het van heel dichtbij heeft meegemaakt.

WAT MOET JE WETEN?

‘Restless’ gaat over de tijd vóór en tijdens de Tweede Wereldoorlog en over de jaren zeventig van de vorige eeuw. In dat laatste decennium smeulden her en der vuurtjes: aanslagen in West-Duitsland, verzet tegen de Sjah van Perzië en meer immigranten in Groot-Brittannië. Maar de periode rond en in de Tweede Wereldoorlog was zeker veel heftiger: Duitsers, Engelsen, Russen en Amerikanen bestookten elkaar met (nep)nieuws, geheim agenten pleegden aanslagen over en weer en niemand vertrouwde iemand anders – zelfs niet in de eigen organisatie.

DE TAAL

De taal van ‘Restless’ is goed te lezen, maar de historische beschrijvingen maken de taal soms lastig. Ondanks dat slaagt Mr Boyd erin een heel spannend verhaal te schrijven.
De alinea’s en de hoofdstukken zijn van een gemiddelde lengte.

DE TAAL EN HET VERHAAL

Qua taal is de roman niet overal even gemakkelijk. Maar de taal is mooi en gevarieerd.
Dat geldt zeker ook voor het verhaal zelf. Het is een spannend spionageverhaal met heel veel aandacht voor geschiedenis, maar misschien nog wel meer voor persoonlijke relaties (liefdesrelaties, met name).
Op basis van deze eigenschappen is ‘Restless’ een boek met een literair niveau C 5a en een taal-(ERK-)niveau C1.

 

Schrijfstijl:

De roman is heel mooi geschreven, spannend en informatief.

Actie:

‘Restless’ bevat een verhaal met veel actie.

Tijd:

De gebeurtenissen in de roman spelen zich af in de jaren 1939-1945 en het jaar 1976. De nadruk ligt op de Tweede Wereldoorlog, maar de relatie met ‘nu’ (het jaar 1976) wordt al snel duidelijk.

Plaats:

De setting van ‘Restless’ is heel veel plaatsen in Europa en in Noord-Amerika: Groot-Brittannië (Oxford, Londen, Edinburgh), Frankrijk (Parijs), België (Oostende, Brussel), Nederland (Twente), Canada (Ottawa) en de USA (New York, Washington, New Mexico).

Verhaallijn:

Er is één belangrijke verhaallijn in ‘Restless’: wat heeft het verleden van Eva met het heden van de moeder en dochter te maken?

Verteller:

De roman heeft een ik-verteller (de dochter, Ruth) en een auctoriale verteller (de moeder, Eva).

Hoofdkarakters:

De hoofdkarakters in ‘Restless’ zijn:
• Eva Delectorskaya (aka Mrs Sally Fairchild Gilmartin): een 66-jarige dame (in 1976) die in 1939-1945 voor een Britse geheime dienst werkte, tevens de schrijfster van een dagboek over die periode. Eva had Joods-Engelse ouders en ze groeide op in Moskou en in Parijs. Later werkte ze in veel landen in Noord-Amerika en in Europa als geheim agente;
• Ruth Gilmartin (1949): de 28-jarige dochter van Eva. Zij heeft jarenlang geen idee wat haar moeder vroeger als beroep had. Ruth heeft een zoontje, Jochen (5), uit een korte relatie met een docent uit Duitsland. Tegenwoordig werkt ze als particulier taaldocent in Oxford;
• Lucas Romer: de leider van een geheime organisatie van de Britten. Romer werkt vrij autonoom met zijn speciaal geselecteerde groep vertrouwelingen. Toch laat hij erg weinig over zichzelf los tegenover die vertrouwelingen; vrienden heeft hij nauwelijks.

Bijfiguren:

De belangrijkste bijfiguren in ‘Restless’ zijn:
In de periode 1939-1945:
• (Parijs) Sergei Delectorskaya, de vader van Eva en zijn tweede vrouw, Irène;
• (Parijs) Anderen: Monsieur Frellon (Eva’s boss), Benoit (baker), Madame Roisansac (conciërge);
• (Edinburgh) Staff Sergeant Law (een geheim agent), Mr Dimarco (teacher), Jerzy, Diana Terne, Evans, Dennis Trelawney (nieuwe rekruten);
• (Oostende, België) Sylvia, Morris Deveraux, Angus Woolf, Sylvia Rhys-Meyer, Aldfie Blytheswood (geheim agenten van de Britten);
• (Twente, Nederland) Lieutenant Joos (geheim Agent);
• (London) Deirdre (collega), Mrs Dangerfield (hospita);
• (New York) Wilbur Johnson (collega van een radiostation), Paul Witolski (Poolse collega);
• (Washington) Harry Hopkins (politicus, rechterhand van President Roosevelt), Bradley (fotograaf van de geheime dienst);
• (New Mexico) Deputy Inspector Luis de Baca: een Mexicaanse politieman;
• Ottawa, Canada) Mr en Mrs Maddox Richmond (huiseigenaren), Mr Comeau (hoofd administratie van een ambtenarenkantoor);
• (London) Sean Gilmartin (een jonge Ierse advocaat), Petr (de bediende van Lord Mansfield).
In het jaar 1976:
• Studenten van Ruth: Hugues Corbillard, Bérangère Wu, Hamid Kazemi;
• Mr Scott: landlord and dentist;
• Veronica Briggstock: vriendin van Ruth, moeder van een dochtertje, Avril;
• Ludger Kleist: een Duitse activist, broer van de vader van Jochen (Karl-Heinz Kleist);
• Ilse Bundle: een vriendin van Ludger, een Duitse activiste;
• Robert York MA (Oxon) (‘Bobbie’): de begeleider van Ruth bij haar proefschrift;
• Anna Orloggi: de assistente van Lord Mansfield);
• Detective Constable Frobisher: een agent van de politie van Oxford;
• Timothy Thoms: een wetenschapper die over de Britse geheime diensten publiceert.

 

Website:

https://www.theguardian.com/books/2006/sep/16/featuresreviews.guardianreview5

Film:

‘Restless’ is als serie verfilmd voor de BBC.

Overig:

‘Restless’ is de tiende roman van William Boyd, een roman die opnieuw de geschiedenis als uitgangspunt heeft voor een persoonlijk en boeiend verhaal.

Link naar pagina over auteur

-->Informatie over William Boyd.

Leessuggesties:

Als je dit een mooi boek vond, zou je ook kunnen lezen:
• Topaz van Leon Uris
• The Odessa File van Frederick Forsyth
• Sweet Tooth van Ian McEwan

Citaat:

It was then that I realised this was exactly how she never would be. My mother would always be looking towards Witch Wood, as she was now, waiting and expecting that someone was going to come and take her away. (p.324)

Vragen over het boek:

1. Wat heeft de vader van Jochen met het verhaal te maken?
2. Waarom zoekt Eva na zo veel jaren weer contact met Romer?
3. Waarom moet Eva voor de geheime dienst werken en waarom accepteert ze die baan?
4. Op welke manier komen de Tweede Wereldoorlog en het ‘nu’ (1976) bij elkaar in deze roman?